Ο "διμάχος" Δημήτριος Καβάκης Ράλλης, ιππέας Σπαρτιάτης

Στους Παράξενους Φτωχούς Στρατιώτες, σε μια απλή αναφορά του ονόματος του Δημήτριου Ράλλη, τον αποκαλώ "διμάχο". Τον παρομοιάζω δηλαδή με τους στρατιώτες αυτούς του ΜεγαΑλέξανδρου που μάχονταν και πεζοί και έφιπποι. Έτσι κι αυτός μάχεται με δύο τρόπους. Με τα άρματα και με την πένα. 

Σήμερα δημοσιεύω την βιογραφία του  από τον μέγα Κωνσταντίνο Σάθα και το βιβλίο "Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων". Περιλαμβάνει βιογραφίες Ελλήνων διανοουμένων από την άλωση της Πόλης μέχρι της Ελληνική Επανάσταση και εκδόθηκε στην Αθήνα το 1868 "εκ της τυπογραφίας των τέκνων του Ανδρέου Κορομηλά". 

Εδώ να προσθέσουμε κάποιες παρατηρήσεις που θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να κάνει τους δικούς του συλλογισμούς και να εξαγάγει τα δικά του συμπεράσματα γύρω από την εθνική ταυτότητα των Αρβανιτών Στρατιωτών της Ελλάδας και της Ιταλίας.

1) Στο επιτύμβιο επίγραμμα, ο γυιος του Μανίλιος τον αποκαλεί "ιππέα Σπαρτιάτη", σύζυγο της Θωμαΐδας Μπόχαλη κόρης του καπετάνιου των Στρατιωτών Θεοδώρου Μπόχαλη. Ο Σάθας μας λέει για τον Μανίλιο ότι έγινε επίσκοπος Μονεμβασίας και ότι τον διαδέχτηκε ο Μάρκος Μουσούρος όταν ο πρώτος απεβίωσε το 1517. 

2) Ο Σάθας επίσης μας λέει ότι υπάρχει κι άλλος γυιος, ο Νικόλαος, Στρατιώτης κι αυτός, που αναδείχθηκε μεταξύ των επισήμων Στρατιωτών. Πράγματι, στα αρχεία της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου υπάρχουν αναφορές στο όνομα αυτό. Εμφανίζεται από το 1509 έως το 1529 να πολεμάει στο Βένετο, στο Φρίουλι, στην Κροατία, στην Αιμιλία, στην Τσοσκάνη στην Απουλία, με συμμαχητές τον Μανώλη Κλαδά, τον Νικόλαο Παλαιολόγο, τον Μιχάλη Ράλλη, τον Σταμάτη Λούζη, τον Γεώργιο Μπουζίκη, τον Πέτρο Φρασίνα και να ηγείται τμήματος διαφορετικού αριθμού και συνθέσεως. Τον Μάρτιο του 1514, στο Φρίουλι και στη μάχη του Πορντενόνε υπηρετεί υπό τις διαταγές του διακεκριμένου στρατηγού της Βενετίας, τον Βαρδολομαίο Ντ' Αλβιάνο που τον έχουμε ξανασυναντήσει πολλές φορές στις εκστρατείες του Μερκούριου Μπούα, και συγκεκριμένα στη μάχη του Μαρινιάνο (1515). 

3) Στα αρχεία της Βενετίας επίσης βρίσκουμε και κάποιον Δημήτριο Ράλλη, αδελφό του Γεωργίου. Ο Σάθας έχει μια σημείωση για τον Γεώργιο και την αναφορά του Φραντζή σ' αυτόν. Δεν είμαστε, προς το παρόν, σε θέση ώστε να ταυτίσουμε τον Δημήτριο Ράλλη της κάτωθι βιογραφίας με τον Δημήτριο Ράλλη των αρχείων. Κι αυτό γιατί από τη βιογραφία απουσιάζουν παντελώς οι χρονολογίες που θα μας βοηθούσαν να κάνουμε τη σύγκριση. Επειδή δε οι χρονολογίες των αρχείων για τους δύο Ράλληδες, το Δημήτρη και τον Νικόλαο, είναι παραπλήσιες, τείνουμε να πιστέψουμε ότι δεν πρόκειται για πατέρα με παιδί. Επιπλέον, καθώς ο Δημήτριος Ράλλης εμφανίζεται από το 1497 έως το 1530, οπότε και πεθαίνει, δεν μπορεί ο πατέρας να πέθανε το 1530 και ο γυιος Μανίλιος να πέθανε το 1517. Γιατί πώς είναι δυνατόν να φρόντισε να γραφτεί το επιτύμβιο επίγραμμα στον τάφο του πατέρα του; Και με δεδομένο το ότι ο Δημήτριος πέθανε πάνω από ενενήντα χρονών, δεν μπορεί να μάχεται ένας άνδρας εξήντα χρονών στα πρώτα τριάντα χρόνια του 16ου αιώνα. 

4) Από το επίγραμμα όμως του ίδιου του Δημητρίου Ράλλη που γράφεται για την Αβιέρα Τόκκου, όπως και από τη σχέση που έχει με τα κείμενα του Πλήθωνα, φαίνεται άριστος και βαθύς γνώστης της ελληνικής γλώσσης κι μάλιστα της ομηρικής εκδοχής της. Δεν μιλάει δηλαδή μόνο αρβανίτικα όπως θέλουν να μας επιβάλλουν οι λογής αρβανιτολόγοι αλλά είναι δίγλωσσος. Πέρα από την καθομιλούμενη στη Ιταλική χερσόνησο την οποία θα ομιλούσε οπωσδήποτε. 

5) Σε όλα αυτά που εμμέσως ή αμέσως αναφέρονται για τη ζωή του Δημητρίου Ράλλη, της συζύγου του και των παιδιών του, πουθενά δεν αναφέρεται κάτι το οποίο να θέτει σε αμφισβήτηση της ελληνική του ταυτότητα. Και, από την άλλη μεριά, πουθενά δεν αναφέρεται κάτι που υπαινίσσεται σκιπητάρικη ταυτότητα.  

Δημήτριος Ράλλης (Kαβάκης)

Δημήτριος Ράλλης, o επιλεγόμενος Kαβάκης, εγεννήθη εν Σπάρτη και κατήγετο εκ του ομωνύμου περιφανούς οίκου (1). Μετά την υπό των Τούρκων κατάκτησιν της Πελοπόννησου προσφυγών εις Ιταλίαν υπηρέτησε διαφόρους ηγεμόνας ως αρχηγός των Ελλήνων ιππέων. Εννενηκονταέτης δ’ απεβίωσεν εν Ρώμη και ετάφη εις την εκκλησίαν του Αγίου Αποστόλου. Ο υιός αυτού Μανίλιος εχάραξεν επί του τάφου το εξής λατινικόν επίγραμμα.

Demetrio Cabacio Rhallo equiti Spartano

(Δημήτριος Καβάκης Ράλλης ιππέας Σπαρτιάτης)

qui nullum corporis incommodum expertus nonagesimum aetatis annum menses 11 diem XXI superavit, Manilius ex Thomaide Theodori Bochali filia suspectus parenti sanctissimo ac B. M. sibique posuit (2).

Ο Δημήτριος, εκτός της στρατιωτικής δεξιότητος, εκοσμείτο και δια μαθήσεως ουκ ευκαταφρόνητου. Εις τούτον οφείλεται η διάσωσις του περί Νόμων περιλάλητου συγγράμματος του Πλήθωνος. Το δε ανήκον εις τούτον χειρόγραφον αποτεθησαυρισμένον εν τη βιβλιοθήκη του Μοναχού, κοσμείται και δι’ ιδιογράφων σημειώσεων, καταδεικνυουσών την πολυμάθειαν του ανδρός(3). Κατά πάσαν δε πιθανότητα ο εν λόγω Ράλλης εστίν ο ποιήσας τέσσαρα ωραία επιγράμματα εις Αβιέραν αδελφήν Λεονάρδου Β'. Τόκου του δουκός Λευκάδος και Ακαρνανίας, εξ ων επισυνάπτομεν το πρώτον ηρωελεγείον.

Τείρεα παμφανόων και ηελίου ακάμαντον

φως Εκάτας θ' ιερόν φέγγος απ' ουρανόθεν,

ούρεα βουνοί τε σκιόεντες και νάπαι ιρών,

σμήνεα νυμφάων ηδέ τε Νηϊάδων,

έθνε Μουτάων Χαρίτων τε θεαίνων, κλύτε,

έλθετε θρήνον τ’ οιμωγήν του θανάτου

στησάμεν' Αιβιέρας ένεκεν παιδός βασιλήος,

ος ρά ποτ’ ήρχεν Ακαρνάνων υπερφυέων,

Και κασιγνήτης δεσπότου ούσης του Λεονάρδου.

Δεύρ’ ίτ’ αοιδών φυλ’ ιερά Καλλιόπης,

αμύμονες μύσται πολυΐστορες ηρώων τε

και ηρωίδων υμνηταί στήτ’ αρ’ άμα

πάντες κύκλω, την λύραν Ερμείου πλήττοντες,

χρηστά τε πολλ’ εταείδοντες και αρετάς,

έργα τε ευσεβίης και παρθενίης ερατεινής,

σωφροσύνης τε πρήξιας και ευφροσύνης (4).

Νυμφευθείς ο Δημήτριος την Θωμαΐδα, θυγατέρα του οπλαρχηγού Θεοδώρου Μπόχαλη, εγέννησε δύο υιούς, εξ ων ο πρώτος Νικόλαος θεραπεύων τω Άρει ανεδείχθη είς των επισήμων στρατιωτικών, ο έτερος Μανίλιος, τρόφιμος των Μουσών, κατατάσσεται υπό του Γυράλδου, Ιοβίου, και Πολιτιανού μεταξύ των τότε πρωτευόντων λατινιστών (5). Επί Λέοντος Ι' - αρχιεπίσκοπος Μονεμβασίας προχειριστείς ο Μανίλιος Ράλλης απεβίωσε τω 1517, διαδεχθείς εν τω αξιώματι υπό Μάρκου του Μουσούρου (6). Κατά πάσαν πιθανότητα υιός του άνω Νικολάου ήτο Κωνσταντίνος ο Ράλλης, τρόφιμος του εν Ρώμη, Ελληνικού γυμνασίου.

(1) Ό Φρατζής μνημονεύει Γεωργίου Ράλλη σταλέντος εν έτει 1461 υπό Θωμά του Παλαιολόγου προς τον εν Βερροία τότε διατρίβοντα σουλτάνον, και μετά της ακολουθίας του ριφθέντος εις τα δεσμά, και Μιχαήλ Ράλλη, του επιλεγόμενου Ίτη, όστις μετά την κατάκτησιν της Πελοπόννησου, συμμαχών τοις Ενετοίς εξεστράτευσε κατά των Πατρών, αλλά συλληφθείς υπό του Ομάρ υπέστη τον δι' ανασκωλωπισμού μαρτυρικόν θάνατον. (Περί του τελευταίου βλέπε καί Spandugini Commentari).

(2) Hodii, de Graecis illustrigus, σελ. 292.

(3) Πλήθωνος Νόμοι, εκδ. Αλεξάνδρου, σελ, 2, σημ. 1. και σελ. 136—7, σημ. 4,

(4) Miller, Catalogue des Manusctrits de L’Escurial, σελ. 816.

(5) Manilius Rallus Gracus homo, sed latinis litteris adprime excultus»,

λέγει o Πολιτιανός. Κατά Ιόδιον ο Μανίλιος εποίησε λατινιστί διάφορα κομψά επιγράμματα.

(6) Hodius, lib. II, cap. 6,